Hai chiếc máy bay của vua Bảo Đại
HỒ HOÀNG THẢO
Hai chiếc
máy bay của vua Bảo Đại được chuyển cho Chính phủ Cách mạng với ý định thành lập
một câu lạc bộ không quân, huấn luyện phi công
Sinh thời, vua Bảo Đại có
mua 2 chiếc máy bay để dùng. Ngoài chiếc Tiger Moth, chiếc còn lại tên là
Morane Saulnier.
Phục vụ
cho kháng chiến
Chiếc
Tiger Moth là loại máy bay một động cơ do Anh chế tạo, hai tầng cánh, hai chỗ
ngồi, thân bọc vải, tốc độ chậm, có thể hạ cánh ở sân bay ngắn, hẹp, kể cả trên
đồng cỏ. Chiếc Morane Saulnier do Pháp chế tạo là loại máy bay thể thao một
động cơ, thân kim loại, một tầng cánh, hai chỗ ngồi.
Máy bay Tiger Moth, cùng loại với chiếc máy bay vua Bảo Đại sử
dụng Ảnh: TƯ LIỆU
Sau Cách mạnh Tháng Tám, vua Bảo Đại được Bác Hồ mời làm cố vấn Chính phủ Cách mạng lâm thời. Bảo Đại đề nghị đưa 2 chiếc máy bay từ Huế ra Hà Nội. Chính phủ chấp nhận với ý định thành lập một câu lạc bộ không quân, huấn luyện phi công, đặt nền móng cho sự phát triển lực lượng không quân sau này. Ông Tạ Quang Bửu, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, giao nhiệm vụ cho ông Phan Phác, Cục trưởng Cục Quân huấn, tổ chức đưa máy bay ra bằng tàu hỏa sau khi đã tháo cánh và đưa lên Kim Đái thuộc tổng Sơn Tây.
Kháng chiến toàn quốc
bùng nổ, 2 chiếc máy bay tiếp tục được tháo rời, chuyển bằng thuyền lên Bình
Ca, rồi lên Soi Đúng (Tuyên Quang). Quá trình vận chuyển máy bay từ Sơn Tây lên
Tuyên Quang liên tục bị máy bay Pháp phát hiện và bắn phá. Chiếc Morane
Saulnier bị mất hai mỏm đầu cánh, chiếc Tiger Moth bị thủng nhiều lỗ trên thân
cánh và đuôi. Một số bộ phận khác như khung, dây cáp căng cánh... bị đứt. Hai chiếc
máy bay đã được đưa vào xưởng ở khu rừng rậm thuộc thôn Soi Đúng để sửa chữa.
Ngày 9-3-1949, Bộ Quốc
phòng quyết định thành lập Ban Nghiên cứu Không quân. Ban có nhiệm vụ xây dựng
cơ sở nghiên cứu bước đầu về không quân, tìm hiểu hoạt động của không quân
Pháp. Ban đã cử người về vùng tạm chiếm để tìm mua phụ tùng như: vải diềm bâu
khổ rộng, lụa tơ tằm, sơn loại tốt, dây cáp… Toàn bộ vải cũ trên máy bay được
bóc ra, thay vào đó bằng vải mới và sơn lại. Chiếc Tiger Moth được sơn phù hiệu
cờ đỏ sao vàng, các đầu dây cáp bị đứt phải nối lại từng sợi rất tỉ mỉ. Sau gần
nửa năm đã sửa chữa xong các bộ phận chủ yếu, còn lại dụng cụ đo độ cao và đèn
bay đêm là không sửa được.
Vào viện bảo tàng
Tháng 6-1949, chiếc máy bay Tiger Moth hai
tầng cánh được bay thử nghiệm. Chuyến bay đã không thành
công, máy bay đâm vào bãi ngô bên cạnh đường băng. Một tháng sau, một phi công
khác vốn là một hàng binh cùng với ông Nguyễn Văn Đống (người được giao nhiệm
vụ trông coi, bảo dưỡng máy bay) thực hiện nhiệm vụ bay thử.
Nói thêm về ông Đống, ông từng học nghề chữa,
lắp ráp máy bay tại Pháp với bằng tốt nghiệp hạng nhì cùng với sắc phong cửu
phẩm của vua Bảo Đại. Ông đã có thời gian làm việc cho hãng hàng không của Pháp tại các trường
bay Tân Sơn Nhất, Gia Lâm, Bạch Mai. Sau khi thực
hiện bay một vòng ở độ cao 800m, phi công thực hiện động tác biểu diễn. Khi bay
thử vòng thứ hai, phi công có ý hạ độ cao gần mặt sông Gâm, từ đó hạ cánh thăng
bằng xuống đường băng. Khi phát hiện cánh máy bay chạm mặt nước, phi công vội
kéo cần lái bay lên. Tuy nhiên, phát hiện phía trước là dãy núi cao nên ông
Đống ngồi phía trước đã vội ấn cần lái cho máy bay đâm xuống sông, nhờ sức cản
của nước giữ an toàn cho cả hai người.
Chiếc máy bay từ khi
gặp sự cố nói trên đã không thể cất cánh được nữa và được sử dụng làm buồng tập
lái dưới mặt đất, rồi tháo nhỏ ra cùng với xác máy bay Pháp bị bắn rơi làm mô
hình học tập cho các học viên. Sau khi Ban Nghiên cứu Không quân giải thể, các
bộ phận của hai chiếc máy bay được đưa vào gửi trong dân, các hiện vật dần bị
thất lạc và hư hỏng. Năm 1994, các cựu chiến binh đã thu thập được một ít linh
kiện và tư liệu của 2 chiếc máy bay này, trao lại cho Bảo tàng Hàng không dân
dụng và Bảo tàng Phòng không - Không quân.
Nói thêm, lúc còn làm
vua, Bảo Đại rất quan tâm các hoạt động liên quan đến máy bay, trong đó có việc
hỗ trợ tiền cho ông Hồ Đắc Cung chế tạo máy bay, xem các cuộc diễn tập máy
bay... Tràng An Báo số 298 (ra ngày 25-2-1938) đưa tin: "Hoàng Thượng ngự
xem cuộc thao diễn phi cơ ở Phú Bài" - "Hôm thứ ba vừa rồi, Hoàng
Thượng ngự xuống bến tàu bay Phú Bài xem cuộc thao diễn phi cơ. Theo chầu ngự
giá, có hoàng thân Vĩnh Cẩn và ông Nguyễn Duy Quan, Bí thơ ngự tiền văn
phòng".
Cũng trên Tràng An Báo
số 423 (ra ngày 26-5-1939) có đưa tin "Đức Hoàng đế sẽ ngự máy bay sang
Pháp. Tùy giá có ông Hoàng Tùng Đệ, Vĩnh Cẩn, ông Nguyễn Duy Quan…". Chưa
rõ có phải đây là lần đầu tiên vua Bảo Đại công du sang Pháp bằng máy bay hay
không. Nhưng cũng tờ báo nói trên cho biết đến ngày 30-5 "Đức Nam Phương
Hoàng hậu sẽ ngự tàu (tàu thủy - người viết) Paul Doumer sang Pháp với Đức Đông
cung Hoàng Thái tử Bảo Long và công chúa Phương Mai, công chúa Phương
Liên…"
Bài hát
của đại phi công
Trên chiếc máy bay đùa với gió
Phi công đã vượt khỏi tầng mây
Cúi mặt xem: những bể sóng rừng
cây
Chỉ thoảng thoảng vết xanh, đen,
vàng, đỏ
Nghĩ : "Trên mặt đất, cõi xa
xăm đó
Đường chạy xuôi, chạy ngược biết
bao người"
Rồi, cặp môi nhúm một nụ cười
Xa địa giới ngẫm nhân gian nhiều
việc nhỏ!
Rồi ngài đổ máy, chặt mây, chém
gió
Hát vài câu như riêng ngỏ với
trời.
Hát rằng:
"Nhắp cánh chim bay,
Cỡi máy ta bay
Bay cao cho quá
Qua bốn tầng mây!
Tầng mây, mạo hiểm, ta bay
Ta bay, ta lánh người say mồi…
tiền
Bay cao cho thỏa chí nguyền
Nào ta có muốn để tên với
đời!"
Máy kêu như sấm vang trời
Hóa công song cũng hiểu lời phi
công"
(Tràng An Báo số
7, ra ngày 22-3-1935
đăng bài thơ trên của nhà thơ Nam
Trân).
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét