"Nhật ký trong tù" - Giá trị
vượt thời gian
Ngọc Hà
Cách đây đúng 70 năm (ngày 10/9/1943), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bài thơ cuối cùng của tập thơ Nhật ký trong tù, kết thúc 388 ngày bị giam cầm trong tù ngục ở Quảng Tây, Trung Quốc.
70 năm qua, cùng với giá trị của một áng thơ bất
hủ mà qua đó các thế hệ sau này hiểu thêm về một thế giới tâm hồn nhiều cung bậc
của nhân cách Hồ Chí Minh, vẫn còn nhiều câu chuyện kể liên quan tới cuốn nhật
ký này với nhiều chi tiết mới được phát hiện. Ẩn chứa trong từng câu chuyện đơn
lẻ đều thể hiện sự kính trọng với một con người vĩ đại - Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhật
ký trong tù là tài sản vô giá trong di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam (Ảnh:
Nông nghiệp Việt Nam)
Nhật ký trong tù khép lại ngày
10/9/1943, nhưng bị thất lạc mãi đến năm 1955 cuốn nhật ký mới được gửi trở lại
với chủ nhân bởi một người ẩn danh.
17 năm kể từ khi cuốn nhật ký được khép
lại, vào năm 1960, 114/134 bài đã được dịch sang tiếng Việt và lần đầu tiên đến
được với công chúng nhân kỷ niệm 70 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngay
lập tức Nhật ký trong tù đã gây tiếng vang lớn với số lượng phát hành tới
10.000 bản - con số phát hành chưa từng có ở thời điểm ấy. Dịch tập thơ này là
ông Nam Trân, ông cũng là người dịch thơ Nhật ký trong tù nhiều nhất và cũng là
bản dịch được Bác coi là tốt nhất.
TS. Nguyễn Hồng Minh - cháu dịch giả Nam
Trân, cho biết: “Tiêu chí thứ nhất để dịch Nhật ký trong tù, người đó phải là
nhà thơ. Tiêu chí thứ hai phải là người rất giỏi tiếng Hán. Ngoài ra, người đó
phải là một nhà văn hóa, thông thạo văn hóa Việt Nam, văn hóa thế giới và đặc
biệt phải thông thạo văn hóa của Trung Hoa. Có thể nói ông Nam Trân hội tụ đủ
những yếu tố đó và trong khoảng gần 2 tháng, ông đã hoàn thành gần như trọn vẹn
bản dịch đó”.
‘
Nhật ký trong tù - một tập thơ mang giá trị vượt thời gian (Ảnh: VTV News)
Bằng niềm kính yêu với Chủ tịch Hồ Chí
Minh, lương y Trần Văn Quảng (Hà Nội) đã cần mẫn chép lại cả tập Nhật ký trong
tù trong hơn 3 tháng. Tập thơ đã được ông tặng lại cho Bảo tàng Hồ Chí Minh.
Lương y Trần Văn Quảng chia sẻ: “Lúc bấy
giờ cụ Lê Xuân Hòa tuy viết chữ đẹp, nhưng mà chữ rất nhỏ. Tôi nghĩ, nếu như
thế, thanh niên trông thấy cũng sợ chữ Hán, các cụ già không có kính lúp cũng
không đọc được. Và từ đó, tôi đã suy nghĩ sẽ viết bằng chữ to để các cụ đọc,
đặc biệt có gợi ý cho thanh niên thích học chữ Hán cũng đọc được thơ của Bác”.
70 năm qua, đã có nhiều học giả trong và
ngoài nước nghiên cứu Nhật ký trong tù và họ đều khẳng định giá trị đặc biệt
của tập thơ Nhật ký trong tù không chỉ về nội dung tư tưởng, nghệ thuật ngôn
từ, mà còn bao trùm suốt toàn bộ tác phẩm là chủ nghĩa yêu nước, tinh thần thép
ẩn bên trong tính nhân văn sâu sắc. Chỉ có duy nhất một chữ “thép”, nhưng toàn
bộ tập thơ, dường như bài nào cũng có chất thép.
“Lòng yêu nước là động lực để thúc đẩy
Người sáng tác, cho nên những tác phẩm và hành động của Người đều thể hiện một
ý chí, một dũng khí mà trong tù người ta gọi đó là chất thép…”, Giáo sư Hà Minh
Đức - nguyên Viện trưởng Viện Văn học Việt Nam nói.
Qua Nhật ký trong tù mà các thế hệ sau
này mới hình dung được thế giới tâm hồn nhiều cung bậc của Chủ tịch Hồ Chí Minh
và cũng là bức chân dung tự họa về Người. Cũng qua thơ, người đọc sẽ thấy được
tầm vóc lớn của một chân dung vĩ đại, với khát vọng cao đẹp nhất là "Độc
lập cho dân tộc và Tự do cho con người". Khát vọng ấy đã được đúc kết bằng
câu nói bất hủ khắc trên đá hoa cương tại nơi an nghỉ cuối cùng của Người
“Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do”.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét